آیا چند همسری حق مرد است یا زن؟!

استاد شهید مطهری (ره):

حق زن در چند همسری  

فزونی عدد زن آماده‌ ازدواج بر عدد مرد آماده‌ ازدواج برای طبقه زن تولید حق می‌کند و برای مردان و زنان‏ متاهل ایجاد وظیفه:

در این که حق تأهل از طبیعی‏ترین و اصیل‏ترین حقوق بشری است جای سخن‏ نیست. هر کسی اعم از زن یا مرد حق دارد زندگی خانوادگی داشته باشد، از داشتن زن یا شوهر و فرزند بهره‏مند باشد. همان طوری که حق دارد کار کند مسکن داشته باشد، از تعلیم و تربیت بهره‏مند شود، از بهداشت استفاده کند، امنیت و آزادی داشته باشد. اجتماع نه تنها نباید مانعی در راه استیفای این حقوق ایجاد کند، بلکه‏ باید وسیله‌ی تأمین این حقوق را فراهم سازد.

از نظر ما یک نقیصه بزرگ در اعلامیه جهانی حقوق بشر این است که به حق‏ "تأهل" توجهی نکرده است... این حق‏ مخصوصا از ناحیه‌ی زن بیشتر اهمیت دارد، زیرا زن بیش از مرد به داشتن‏ کانون خانوادگی نیازمند است... ازدواج برای مرد از جنبه‌ی مادی اهمیت دارد و برای زن از جنبه‏های معنوی و عاطفی. مرد اگر خانواده را از دست بدهد با فحشا و رفیقه‏بازی لااقل نیمی از احتیاجات‏ خود را بر می‏آورد، اما اهمیت خانواده برای زن بیش از اینهاست. زن اگر محیط خانوادگی را از دست‏ بدهد با فحشاء و رفیق بازی نمی‏تواند به هیچ وجه احتیاجات مادی و معنوی خود را، ولو به حداقل تأمین کند.

حق تأهل برای یک مرد، یعنی حق اشباع غریزه، حق همسر و شریک و همدل‏ داشتن، حق فرزند قانونی داشتن. اما حق تأهل برای یک زن ، علاوه بر همه‏‌ی این‌ها یعنی حق حامی و سرپرست داشتن، حق پشتوانه‌ی عواطف داشتن.

نتیجه این است که اگر تک‌ همسری تنها صورت قانونی ازدواج باشد، عملا گروه‏ زیادی از زنان از حق طبیعی انسانی خود (حق تأهل) محروم می‌مانند. تنها با قانون تجویز تعدد زوجات است (البته با شرایط خاصی که دارد) که این‏ حق طبیعی احیاء می‌گردد.[1]

[1] . نظام حقوق زن در اسلام، ص411-412

لینک‏‌های مرتبط:

1. دختران بى شوهر و بحران ناشى از محرومیت

2. انتقام

ازدواج موقت برای تأمین هوسرانی است؟

استاد شهید مطهری (ره): در هر چیزی اگر بشود تردید کرد در این جهت نمی‌توان‏ تردید کرد که ادیان آسمانی عموما بر ضد هوسرانی و هواپرستی قیام کرده‏اند، تا آن جا که در میان پیروان غالب ادیان ترک هوس‌رانی و هواپرستی‏ بصورت تحمل ریاضتهای شاقه درآمده است.

یکی از اصول واضح و مسلّم اسلام مبارزه با هواپرستی است. قرآن کریم‏ هواپرستی را در ردیف بت‌پرستی قرار داده است. در اسلام آدم " ذوّاق " یعنی کسی که هدفش این است که زنان گوناگون را مورد کامجویی و " چشش " قرار دهد، ملعون و مبغوض خداوند معرفی شده است. ما آنجا که راجع به طلاق‏ بحث می‌کنیم مدارک اسلامی این مطلب را نقل خواهیم کرد.

امتیاز اسلام از برخی شرایع دیگر به این است که ریاضت و رهبانیت را مردود می‌شمارد، نه این که هواپرستی را جایز و مباح می‌داند. از نظر اسلام‏ تمام غرایز اعم از جنسی و غیره باید در حدود اقتضا و احتیاج طبیعت‏ اشباع و ارضاء گردد. اما اسلام اجازه نمی‌دهد که انسان آتش غرایز را دامن‏ بزند و آنها را به شکل یک عطش پایان ناپذیر روحی درآورد. از این رو اگر چیزی رنگ هواپرستی یا ظلم و بی‌عدالتی به خود بگیرد کافی است که بدانیم مطابق منظور اسلام نیست.

جای تردید نیست که هدف مقنّن [قانون‌گذار] قانون ازدواج موقت این نبوده است که‏ وسیله عیاشی و حرمسرا سازی برای مردم هواپرست و وسیله بدبختی و دربدری‏ برای یک زن و یک عده کودک فراهم سازد. تشویق و ترغیب فراوانی که از طرف ائمه دین به امر ازدواج موقت شده‏ است، فلسفه خاصی دارد که عن قریب توضیح خواهم داد...[1]

[1] . نظام حقوق زن در اسلام، ص77-78.

دختران بى شوهر و بحران ناشى از محرومیت

اگر عدد زنان نیازمند بر مردان نیازمند فزونى داشته باشد، منع تعدد زوجات خیانت به بشریت است، زیرا تنها پامال کردن حقوق زن در میان نیست. اگر مطلب به پامال شدن حقوق عده‌ای از زنان ختم مى‌شد باز قابل تحمل بود.

بحرانى که از این راه عارض اجتماع مى‌شود از هر بحران دیگر خطرناک‌تر است. همچنان که خانواده از هر کانون دیگر مقدس‌تر است؛ زیرا آن که از حق طبیعى خود محروم مى‌ماند یک موجود زنده است با همه عکس العمل‌هایى که یک  موجود زنده در محرومیت‌ها نشان می‌دهد. یک انسان است با همه عوارض روانى و عقده‌های روحى در زمینه ناکامی‌ها، زن است با همه نیرنگ‌هاى زنانه، دختر حواست  با قدرت  کامل «آدم فریبى».

او گندم و جو نیست که زائد بر مصرف را به دریا بریزند یا در انبارى براى «روز مبادا» ذخیره کنند. خانه و اتاق نیست که اگر مورد احتیاج نبود قفلى به آن بزنند. بلى، او یک موجود زنده است، یک انسان است، یک زن است. نیروى شگرف خود را ظاهر خواهد کرد و دمار از روزگار اجتماع برخواهد آورد. او خواهد گفت:

سخن درست بگویم نمی‌توانم دید / که مى‌خورند حریفان و من نظاره کنم

همین «نمى‌توانم دید» کارها خواهد کرد. خانه‌ها و خانواده‌ها ویران خواهد ساخت، عقده‌ها و کینه‌ها به وجود خواهد آورد. واى به حال بشر آن گاه که غریزه و عقده دست به دست هم بدهند.

زنان محروم از خانواده نهایت کوشش را براى اغواى مرد که قدمش در هیچ جا این اندازه لرزان و لغزان نیست به کار خواهند برد. و بدیهى است که «چو گِل بسیار شد پیلان بلغزند» و متأسفانه از این «گِل» مقدار کمى هم براى لغزیدن این پیل کافى است.[1]

 [1] . مرتضی مطهری، نظام حقوق زن دراسلام، ص 427.


داستانک مرتبط

داستانک مرتبط 2

اگر زنان ایرانی از هوو نمی ترسیدند!