آیا باهوش ها کمتر خطا می کنند؟ (3)

به نظرم رسید بهتر است قبل از اینکه جلوتر برویم دو سه نکته درباره‌ی صورت مسئله عرض کنم تا بعدا حرف و حدیثی پیش نیاید. به قول شوپنهاور: فیلسوف باید طوری روشن بنویسد که راحت بتوان مچش را گرفت.

پرسش:  آیا هر کس باهوش است لزوما خطا کمتری می‌کند؟ یعنی هوش به خودی خود سبب می‌شود تا فردی که بهره‌ی بالاتری از آن دارد، نسبت به بقیه احتمال و امکان خطا کردنش کمتر شود.

ادعا: این طور نیست که هر کسی باهوش باشد لزوما احتمال و امکان خطا کردنش کمتر شود. اتفاقا به دلیل این که او می‌تواند از باورهایش (چه درست و چه غلط) دفاع بهتری بکند، احتمال و امکان خطا کردنش بیشتر است.

چند نکته‌ی ‌تکمیلی:

1. دقت کنید نمی‌خواهیم بگوییم که هر کسی باهوش است، لزوما خطای بیشتر می‌کند.

2. دقت کنید نمی‌خواهیم بگوییم هر کسی باهوش است، عملا خطای بیشتر می‌کند.

3. اگر فرض کنیم ادعای ما اثبات شود، در آن صورت چنانچه مطالعه‌ای آماری انجام شود و در آن باهوش‌ها و خطاهایشان بررسی شوند و معلوم شود که هیچ باهوشی در هیچ یک از تفکراتش تاکنون دچار خطا نشده است، باز سخن ما باطل نمی‌شود! چرا؟

چون همان طور که عرض کردم سخن ما این است که صرف باهوش بودن یک شخص دلیل نمی‌شود که حرفش به حقیقت نزدیک‌تر باشد و لذا سخن او بر سخن دیگران از این جهت ترجیح پیدا کند، بلکه باید مانند دیگران حرف‌هایش را با معیارهای منطقی، سنجش و ارزیابی کنیم تا ببینیم درست است یا غلط؛ زیرا از آنجایی که باهوش‌ها بهتر می‌توانند از باورهایشان دفاع کنند، ممکن است این وضعیت پیش بیاید که باهوشی باور نادرستی را بپذیرد ولی چون به خوبی از آن دفاع می‌کند، خیال کند که باورش درست است. حالا اگر ما هم فریب هوش او را بخوریم و بدون ارزیابی نقادانه‌ سخنش را بپذیریم، مانند خودش در دام هوشش افتاده‌ایم.حالا اینکه آیا عملا چنین وضعیتی برای چند درصد از باهوش‌ها پیش آمده ربطی به یحث ما ندارد.

حالا هر کی ادعایش می‌شود بیاید بحث کنیم. (دوستانی هم که ادعایشان نمی‌شود بیایند؛ مجلس بی‌ریاست.)

لینک: آیا باهوش‌ها کمتر خطا می کنند؟ (2)